Optimaal profiteren van lichtinval, met behoud van het ruimtelijk karakter

Een oude, donkere en vervallen kerk in Alphen aan den Rijn werd door FARO architecten opgeknapt tot een modern meergezinshuis. De uitdaging: een toekomstbestendige woning voor drie generaties ontwerpen waarin daglicht zo effectief mogelijk wordt benut. Daarnaast moest het unieke karakter van de kerk behouden blijven. Tien VELUX dakramen zorgden ervoor dat het interieur een warme, lichte uitstraling kreeg.

Toekomstbestendige woning

Coen Kampstra van FARO architecten is zowel initiatiefnemer, opdrachtgever, architect én inmiddels bewoner van het meergeneratiehuis. Hoe kwam het idee tot stand om in een kerk te wonen? Kampstra: “We wilden ooit nog eens een woning zoeken waar we samen met mijn schoonouders konden wonen. Vanuit het idee dat zij ons nu met de kinderen kunnen helpen en wij hen later kunnen ondersteunen. Op een gegeven moment kwamen we dit kerkje tegen en dat vonden we eigenlijk wel erg geschikt.” Doordat de kerk geen monumentale status had, had Kampstra feitelijk carte blanche om de woning naar eigen inzicht te ontwerpen. Dat was prettig, want er waren de nodige eisen die hij had gesteld. “We wilden up to date zijn qua isolatie, veel lichtinval krijgen en ook de onderlinge geluidsisolatie tussen de ruimten goed op orde hebben.”

Grondige transformatie

Het transformeren van de kerk tot meergeneratiewoning was geen eenvoudige opgave. “Het was echt een bouwval. We hebben vrijwel alles vernieuwd, alleen het metselwerk en zo’n 80% van het dak konden we behouden. Zelfs de fundering is nieuw, het was echt een enorm project”, zo vertelt Kampstra. Bij het ontwerpen liep hij dan ook tegen meerdere uitdagingen aan. “We hebben de woning als het ware horizontaal gesplitst waarbij er twee appartementen en nog wat gezamenlijke ruimtes ontstonden. Onze uitdaging was tweeledig. Hoe zorg je nu dat er binnen weer een sfeervolle ruimte ontstaat? Daarnaast wilden we ook het ruimtelijke gevoel van de kerk behouden.”

Gespreide lichtinval onder de kap

De lichtinval speelde een essentiële rol bij de transformatie. De kerk was weliswaar voorzien van (boog)ramen, maar deze zaten vrij laag voor de bewoners van de bovenwoning. Kampstra: “Omdat wij in feite onder de kap wonen, wilden we hier een grote, lichte ruimte creëren. Er zijn uiteindelijk tien VELUX dakramen geplaatst die hiervoor zorgen.

Samen met VELUX hebben we met behulp van de VELUX Daylight Visualiser gekeken waar we die het beste konden plaatsen zodat een aangename spreiding van daglicht ontstaat. De dakramen zitten ook meer in het midden van de ruimte en niet aan de gevel waar al karakteristieke boogramen zaten. Zo ontstond er geen overvloed aan licht. Te grote contrasten zijn namelijk ook niet prettig.”

Optimaal gebruik maken van daglicht

Aan de voorzijde van de kerk zit bovenin een groot glas-in-loodraam, eveneens ontworpen door Kampstra. “Dat zit in de gezamenlijke hal. We wilden dat de wand tussen de hal en ons huis volledig van glas zou zijn. Zo konden we optimaal profiteren van de lichtinval en genieten we nu vanuit onze keuken van dit licht uit de entree.”

Op meer plaatsen in de woning zorgt de lichtinval voor fraaie details. “Boven heb ik nog een werkruimte en vanaf die plek kan ik door de ramen naar buiten kijken. Je zit heel hoog en hebt daardoor geen inkijk. In de vloer van de gang op de bovenverdieping zit daarnaast een glazen gedeelte. Hierdoor valt het licht dat via de dakramen binnenkomt heel mooi naar de onderliggende ruimte.”

Aangenaam binnenklimaat mede dankzij dakramen

De geplaatste dakramen, allemaal elektrisch bedienbaar, bleken ook een uitstekende klimatologische oplossing in de voormalige kerk. Kampstra: “We hebben bewust zes dakramen op het zuiden geplaatst waardoor we in de winter al bij een beetje zon niet hoeven te stoken. Op warme dagen maken we gebruik van automatische zonwering. Helemaal bovenin zijn twee dakramen met regensensor geplaatst die ’s nachts open kunnen voor ventilatie en koeling. We hoeven ons dus ook geen zorgen te maken dat ze openstaan bij regen.”

Voor Kampstra doet het ontwerp qua daglicht en klimaat precies wat hij ervan had verwacht: “Het plaatsen van de dakramen is eigenlijk de beste klimaattechnische ingreep die we gedaan hebben, zeg ik vaak! Daglicht speelt eigenlijk in al onze ontwerpen een belangrijke rol. Je probeert een ruimte zo prettig mogelijk te maken en daglicht is de meest prettige manier van licht die er bestaat.”

Projectdetails